Dobrze funkcjonująca gospodarka odpadowa to wyzwanie każdej gminy i miasta. Niejednokrotnie przedstawiciele samorządów zastanawiają się, co zrobić, aby mieszkańcy przestrzegali zasad segregacji, aby nie powstawały dzikie wysypiska i aby ludzie nie śmiecili w lasach czy nad rzekami. W dzisiejszym artykule poszukamy odpowiedzi na pytania, jak skutecznie segregować odpady, by ograniczyć ilość surowców trafiających do czarnego kosza, jakie są najczęściej popełniane błędy i skąd one wynikają. Omówimy również działania, jakie proponuje Międzygminny Związek Celowy z siedzibą we Włodawie, aby zwiększać świadomość i odpowiedzialność ekologiczną mieszkańców.
1. Najczęstsze błędy w segregacji odpadów
Prawidłowa segregacja odpadów to kluczowy element skutecznej gospodarki odpadami, jednak wielu mieszkańców wciąż popełnia błędy, które mogą znacząco wpłynąć na efektywność recyklingu. Choć zasady segregacji są jasno określone i dostępne na stronach internetowych oraz przekazanych materiałach graficznych, codzienne nawyki często prowadzą do nieświadomych pomyłek. Błędy te nie tylko obniżają jakość surowców wtórnych, ale również zwiększają koszty przetwarzania odpadów. Warto zrozumieć, jakie błędy są najczęstsze, aby móc ich unikać i w ten sposób przyczynić się do ochrony środowiska. Poniżej przedstawiamy kilka najczęściej popełnianych błędów w segregacji odpadów oraz ich konsekwencje.
a) Niewłaściwe sortowanie odpadów
Wrzucanie odpadków do niewłaściwych worków/pojemników: Częstym błędem jest wrzucanie odpadów do nieodpowiednich pojemników. Odpady biodegradowalne, takie jak obierki, ogryzki, resztki pochodzenia roślinnego czy skorupki po jajkach trafiają do czarnego kosza zamiast do kosza na odpady organiczne, co uniemożliwia ich kompostowanie. Niejednokrotnie takie odpady jak baterie, małe elektrośmieci np. ładowarki, latarki trafiają do żółtego worka/ kosza lub do frakcji mieszanej. Powinny natomiast być wyrzucane do specjalnie do tego wyznaczonych pojemników z napisem baterie lub elektrośmieci zlokalizowanych szczególnie w jednostkach oświatowych, albo przywożone na Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (PSZOK). Są to niebezpieczne materiały, które zawierają toksyczne substancje, takie jak ołów, rtęć i kadm, które mogą zanieczyszczać glebę i wodę, stanowiąc zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt.
Mieszanie materiałów podlegających recyklingowi: Niejednokrotnie zdarza się, że kartony po sokach, czy mleku trafiają do niebieskiego pojemnika przeznaczonego na papier. Co oczywiście jest błędem, bo powinny trafić do żółtego pojemnika.
b) Wyrzucanie odpadów w pojemnikach pośrednich
Odpady bio w woreczkach foliowych: Resztki organiczne wrzucane do pojemników na bio w plastikowych workach uniemożliwiają ich właściwe kompostowanie. Plastik zanieczyszcza bioodpady i uniemożliwia ich prawidłowe przetworzenie. Konsekwencją jest konieczność ręcznego oddzielania plastiku w sortowni lub całkowite odrzucenie takich odpadów, co zwiększa koszty i czas obróbki.
Papier w torebkach foliowych: Podobnie jak w przypadku odpadów organicznych, papier wrzucany w foliówkach zanieczyszcza surowce, co utrudnia ich przetwarzanie.
Nieusuwanie resztek jedzenia z opakowań: Odpady z resztkami jedzenia, takie jak kartony po napojach czy plastikowe pudełka np. po śmietanie czy serkach, powinny być opróżnione. Resztki płynów i jedzenia mogą zanieczyszczać inne odpady w pojemniku/worku, co obniża jakość surowca do recyklingu. To z kolei wymaga dodatkowego sortowania lub odrzucenia całej partii, co generuje dodatkowe koszty.
Niewykorzystanie odpadów, które mogą być ponownie użyte: Często przedmioty, które można przetworzyć lub wykorzystać ponownie (jak słoiki z przetworami, dobre ubrania), są wyrzucane do czarnego kosza, co zwiększa ilość odpadów zmieszanych. Przypominamy, że ubrania, buty, torebki, pościel czy koce, które są jeszcze w dobrym stanie można wrzucać do specjalnie na to wyznaczonych pojemników, które rozstawiają instytucje charytatywne jak np. PCK, a zużytą odzież i inne tekstylia, jako odrębną frakcję odpadów należy dostarczyć do PSZOK.
2. Skąd wynikają błędy w segregacji odpadów?
Popełnianie błędów przy segregacji odpadów jest jeszcze niestety zjawiskiem powszechnym, a przyczyny tego są złożone i różnorodne. Wpływają na nie zarówno kwestie edukacyjne, jak i czysto praktyczne aspekty codziennego życia. Wśród niech można wyróżnić pięć najistotniejszych:
a) Brak wiedzy lub jej niedostateczny poziom
Jednym z głównych powodów błędów w segregacji jest brak znajomości zasad. Choć informacje na temat segregacji są dostępne, np. na stronach internetowych (https://mzcwlodawa.pl/gospodarka/segregacja/ ) , nie wszyscy mieszkańcy poświęcają czas, aby się z nimi zapoznać. Złożoność zasad, np. różnice między odpadami wielomateriałowymi a jednolitymi, mogą powodować dezorientację.
b) Nawyki i rutyna
Często ludzie działają automatycznie, kierując się nawykami ukształtowanymi przez lata, które nie zawsze są zgodne z aktualnymi przepisami dotyczącymi segregacji odpadów.
c) Wygoda i brak czasu
Dla wielu mieszkańców segregacja odpadów bywa czasochłonna i skomplikowana. W codziennym pośpiechu łatwiej jest wrzucić wszystko do jednego pojemnika, niż oddzielać różne materiały. Niewłaściwe przygotowanie odpadów, takie jak nieopróżnione opakowania czy wrzucanie odpadów w workach foliowych, często wynika z chęci zaoszczędzenia czasu.
d) Dezinformacja lub brak spójnych komunikatów
W niektórych przypadkach mieszkańcy mogą otrzymywać sprzeczne informacje dotyczące segregacji odpadów – czy to od lokalnych władz, czy z różnych źródeł medialnych. Na przykład w jednej gminie można wrzucać tetrapaki do pojemników na plastik, a w innej już nie. Brak spójnych zasad w skali kraju może wprowadzać chaos i prowadzić do błędów.
e) Trudności w zrozumieniu podziału odpadów
Niektóre rodzaje odpadów, takie jak opakowania wielomateriałowe, mogą być trudne do sklasyfikowania dla przeciętnego użytkownika. Zrozumienie, do jakiego pojemnika należy wrzucić opakowanie składające się z kilku materiałów, może być kłopotliwe, co często skutkuje nieprawidłową segregacją (np. tetrapaki, koperty bąbelkowe).
Podsumowując, wiele błędów w segregacji odpadów wynika z braku świadomości lub zrozumienia zasad, a także z nawyków i chęci uproszczenia sobie codziennych obowiązków. Dlatego tak ważne jest stałe podnoszenie świadomości mieszkańców i ułatwianie im prawidłowej segregacji, co prowadzi do większej efektywności systemu gospodarowania odpadami.
3. Prowadzenie kampanii edukacyjnej „Mniej czarnego więcej kolorowego worka” przez Międzygminny Związek Komunalny we Włodawie
Międzygminny Związek Komunalny we Włodawie konsekwentnie realizując założenia Strategii Promocji i Edukacji Ekologicznej dąży do poprawy jakości segregacji odpadów i zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców gmin zrzeszonych w Związku. Jednym z kierunków strategii jest realizowanie kampanii „Mniej czarnego więcej kolorowego (worka)”. Stale podejmowanych jest szereg działań edukacyjnych i informacyjnych, takich jak np.:
Warsztaty edukacyjne w przedszkolach i szkołach: Edukacja najmłodszych jest kluczowa. Dzieci szybko przyswajają wiedzę, a ich entuzjazm często przekłada się na zmianę postaw całych rodzin. Kreatywne i innowacyjne warsztaty i lekcje o segregacji odpadów kształtują postawy proekologiczne od najmłodszych lat.
Spotkania z radnymi i sołtysami: Regularne spotkania z lokalnymi liderami to okazja do omówienia problemów i wyzwań związanych z gospodarką odpadami oraz wspólnego wypracowywania rozwiązań, które odpowiadają na lokalne potrzeby.
Edukacja we wspólnotach i spółdzielniach mieszkaniowych: Przedstawiciele związku uczestniczą w spotkaniach z mieszkańcami wspólnot i spółdzielni, aby zwiększyć świadomość i zachęcić do poprawnej segregacji odpadów.
Zamieszczanie w formie ciekawostek, artykułów eksperckich informacji na stronach internetowych i w mediach społecznościowych: Informacje o zasadach segregacji i korzyściach płynących z recyklingu są regularnie publikowane na stronach Związku (https://mzcwlodawa.pl/ ), co umożliwia mieszkańcom stały dostęp do aktualnych wiadomości.
Udział w piknikach, dożynkach oraz innych imprezach plenerowych to doskonała okazja, by dotrzeć z wiedzą o segregacji odpadów zarówno do młodszych, jak i starszych mieszkańców. Organizowanie stoisk edukacyjnych podczas takich wydarzeń pozwala w bezpośredni sposób przekazywać informacje na temat właściwej segregacji, a także odpowiadać na pytania i rozwiewać wątpliwości. Dla dzieci i młodzieży przygotowywane są interaktywne gry i konkursy, które uczą segregacji poprzez zabawę, a dla dorosłych dostępne są ulotki, broszury oraz udzielanie odpowiedzi na nurtujące pytania.
4. Minimalizowanie ilości odpadów i kreatywne podejście
Minimalizowanie odpadów to kluczowy element zrównoważonego rozwoju, który ma na celu ograniczenie negatywnego wpływu działalności człowieka na środowisko. Redukcja odpadów nie tylko zmniejsza ilość surowców trafiających na składowiska, ale także chroni zasoby naturalne, redukuje emisję gazów cieplarnianych i wspiera bardziej efektywne wykorzystanie materiałów. Kreatywne podejście do zarządzania odpadami, takie jak upcykling, czyli nadawanie starym przedmiotom nowego życia, oraz innowacyjne projekty z zakresu gospodarki obiegu zamkniętego, pozwalają na twórcze rozwiązania problemu odpadów. Poprzez recykling, kompostowanie oraz świadome wybory konsumenckie, możemy przyczynić się do ochrony ekosystemów, poprawy jakości życia oraz tworzenia bardziej zrównoważonej przyszłości dla nowych pokoleń.
5. Tendencja wzrostowa produkcji odpadów
Tendencja wzrostowa produkcji odpadów jest niepokojącym zjawiskiem, które towarzyszy rozwojowi gospodarczemu (wg danych GUS – 2023 r. każda osoba wyprodukowała 356,7 kg odpadów). W miarę postępującej urbanizacji, konsumpcjonizmu i szybkiego tempa życia, generujemy coraz większe ilości odpadów, zarówno komunalnych, jak i przemysłowych. Produkcja opakowań jednorazowego użytku, dynamiczny rozwój e-commerce oraz nadmierne wykorzystywanie tworzyw sztucznych to tylko niektóre z czynników, które przyczyniają się do tego zjawiska.
Wzrost produkcji odpadów niesie za sobą poważne konsekwencje, takie jak zwiększona presja na składowiska, wzrost emisji gazów cieplarnianych z odpadów organicznych, a także zanieczyszczenie ekosystemów, szczególnie przez plastik. Według prognoz, jeśli obecne tendencje się utrzymają, globalna produkcja odpadów może osiągnąć niepokojące rozmiary w ciągu najbliższych dekad, co stanowi ogromne wyzwanie dla systemów zarządzania odpadami na całym świecie.
Dlatego konieczne jest wprowadzenie skutecznych rozwiązań, które zahamują ten wzrost, takich jak edukacja społeczna, promocja recyklingu, bardziej odpowiedzialna produkcja oraz wspieranie innowacji, które pozwolą na zrównoważone wykorzystanie zasobów i ograniczenie ilości generowanych odpadów.